PERA MÜZESİ’NDE DEDEKTİFÇİLİK OYNAMAK
Müzecilik Meslek Kuruluşu Derneği olarak 29-30 Eylül 2015 tarihlerinde Müze Güvenliği Uluslararası Komitesi (ICMS) üyesi üç değerli konuğu ağırladık. İlk gün Kadir Has Üniversitesi’ndeki sunumları dinledik, ikinci gün de Pera Müzesi’nde “dedektifçilik” oynadık.
Oyunumuz, altı kişiden oluşan üç grubun, Pera Müzesi’nin yangın ve hırsızlık gibi durumlara aldığı önlemleri araştırma ve soruşturmasıydı. Burada oyunla ilgili ayrıntılı bilgiler veremem. Bu, bilimsel etik kuralları kapsamında doğru olmaz. Her ne kadar bilimsel etik bu günlerde yerli yersiz kullanılarak yerlerde sürünse de. Neyse, bu zaten başka bir konu.
Ama şunu söyleyebilirim. Müze mekânında bulduğumuz her deliğe girdik. Her şeyi kurcaladık. Bunları yaparken hiçbir engelle karşılaşmadık. Oyunumuzun sonunda müzenin idari müdürü Gürkan Bey sabırla bizi dinledi, açıklamalarda bulundu ve sonuçlar için teşekkür etti. Hem oyun oynuyorsun hem de sonucu işe yarıyor!
Oyun hakkında bilgi veremiyorsam bu yazıyı neden yazıyorum?
İşte nedenim:
Müzenin İtibar Kazanması
Müzeler itibarlarını kazanmak ya da var olan itibarlarını yükseltmek için farklı yöntemleri bir arada kullanabilirler. Sahip oldukları koleksiyon bunların başında gelir. Eğer müze kendini ait olduğu alanda koleksiyonu aracılığıyla güçlü bir şekilde temsil edebiliyorsa, o müzenin kamuoyundaki itibarı yükselir. Mona Lisa’nın Louvre Müzesi’nde olması ya da Kaplumbağa Terbiyecisi’nin Pera Müzesi koleksiyonunda olması gibi.
Müze itibarını geçici sergiler ve farklı etkinliklerle de sağlamlaştırabilir. Bu nedenledir ki son 10 yılda İstanbul merkezli özel müzeler büyük sergiler getirmişler ve getirmeye de devam etmektedirler. Bununla birlikte müzelerin kendilerini sanal cemaatlerde temsil etmesi, onlara sunduğu imkânlarda (koleksiyonlara uzaktan erişim vb.) itibar inşasına katkıda bulunmaktadır.
Ancak MMKD üyeleri ve henüz üyemiz olmayan meslektaşlarımızın katıldığı ikinci gün etkinliğimizde-burada bir kez daha belirtmek lâzım, MMKD etkinlikleri,aksi belirtilmediği sürece,herkese açıktır- oynadığımız oyunun ve sonuçlarının Pera Müzesi’nin itibarını müzeciler arasında yükselttiği bir gerçektir. Çünkü Pera Müzesi, seminerin uygulama laboratuvarı olmayı kabul etmiştir.
Müzenin bunu kabul etmesi akla iki seçeneği getirir:
1 – Müze acil durumlar için önlem almıştır. Kendisine güvenmektedir.
2 – Müze ortaya çıkabilecek eksikleri görmek ve onları tamamlamak istemektedir. Gelecek eleştirileri düşmanca saldırı olarak değil, yapıcı şekilde ele alacaktır.
Oyunumuzda yer alan kişiler arasında ICMS Yönetim Kurulu Başkanı Willem Hekman; Hollanda Eğitim Kültür ve Bilim Bakanlığı Sanat ve Kültürel Miras Bölümü Danışmanı Hanna Pennock; ICMS Yönetim Kurulu Üyesi Michael John; Prof. Dr. Fersun Baykoç; Boğaziçi Üniversitesi Kandilli Rasathanesi ve Deprem Araştırma Enstitüsü Araş. Gör. Bilgen Sungay; İBB Kütüphane ve Müzeler Müdürlüğü İş Güvenliği Uzmanı ve Yeniyüzyıl Üniversitesi Öğretim Görevlisi Alpaslan Hamdi Kuzucuoğlu; Topkapı Sarayı, Galatasaray Müzesi, İstanbul Sağlık Müzesi çalışanları; müze profesyonelleri ve müzecilik öğrencilerinden oluşan geniş bir katılımcı grup vardı. Oyunumuzun sonunda getirilen önerilerin çeşitliliği de oyunun konusunda ipucu vermektedir.
Sanat Sanat için. Peki ya ziyaretçi güvenliği?
Müzede inceleme yaparken Bienal ve Saraybosna Güzel Sanatlar Akademisi öğrencilerinin süreli sergileri vardı. Burada karşımıza çok önemli ve çözülmesi çok zor bir ikilem çıktı. Bir sanat eserinin, sanatçının ya da küratörün isteği doğrultusunda, müze ve ziyaretçinin güvenliğine tehdit oluşturacak şekilde sergilenmesi ne kadar doğrudur? Çok zor bir soru ve cevabı bir türlü veremiyorum.
Yukarıdaki gibi hiç bir güvenlik önlemi alınmadan sergilenen sanat eserini ziyaretçinin ciddi şekilde yaralanmasına neden olabilir. Ama burada ziyaretçi ya da küratör bu sanat eserini bu şekilde sergilemeyi istemişse buna müdahale edilebilir mi? Bu doğru olur mu? Sanat eseri anlam kaybına uğrar mı? Çok zor!
Etkinlikten Benim Öğrendiklerim:
1 – Özellikle terör saldırılarında müze ve müze profesyonellerinin alacağı önlemler sınırlıdır ve sınırlı olmaları özellikle ziyaretçi ve müze profesyonellerinin can güvenliği için iyidir. Kaç ve kurtul!
2 – Hanna Pennock’un sunumunda da görüldüğü gibi kimse mükemmel değil ama yine de mükemmel olmaya çalışılmalı.
3 – Müze envanteri her şeyin başı olduğu gibi Acil Durum Prosedürü’nde de çok önemli. Envanter şart!
4 – Müze envanteri ara yüzünde nesnelerin tahliye yönetimine işaret eden bir alan oluştur ya da simge kullan.
